Πρωτοελλαδικός Οικισμός Πηλικάτων

Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν στον λόφο των Πηλικάτων, στο βορειότερο τμήμα του Σταυρού, κατά την δεκαετία του 1930 από την Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή έφεραν στο φως έναν πρωτοελλαδικό οχυρωμένο οικισμό που χρονολογείται στην 3η χιλιετία π.Χ. και περιλαμβάνεται στις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις της Δυτικής Ελλάδας. Ο οικισμός γνώρισε την μεγαλύτερη ακμή του κατά την πρώτη αυτή περίοδο της εποχής του Χαλκού, οπότε και φαίνεται ότι οχυρώθηκε στην κορυφή με περίβολο κτισμένο από αδρά δουλεμένους ογκόλιθους, που σώζεται σήμερα πολύ αποσπασματικά. Η ανασκαφή του οικισμού παρουσίασε ενδείξεις της μεσοελλαδικής (2000-1550 π.Χ.) και της ύστερης μυκηναϊκής περιόδου (1300-1050 π.Χ.). Στα τέλη της εποχής του Χαλκού ο λόφος εγκαταλείφθηκε και χρησιμοποιήθηκε πολύ αργότερα, στα ιστορικά χρόνια, για ταφές εκτός του οχυρωμένου χώρου.
Στην Αρχαιολογική Συλλογή Σταυρού εκτίθενται πήλινα αγγεία (φιάλες, σκύφοι, κύπελλα, φρουτιέρες, πρόχοι), λίθινα εργαλεία και πήλινα ειδώλια ζώων που προέρχονται από τον οικισμό της περιόδου 3000-2000 π.Χ.

Πηγές:
Πληροφοριακές πινακίδες Αρχαιολογικής Συλλογής Σταυρού.

Ανδρέα Σωτηρίου, Αναπληρωτή Προϊσταμένου ΛΕ΄ Ε.Π.Κ.Α., ανάρτηση με τίτλο: Αρχαιολογική Συλλογή Σταυρού Ιθάκης, διαδικτυακός τόπος: ΟΔΥΣΣΕΥΣ, Υπουργείο Πολιτισμού, 2012, http://odysseus.culture.gr/h/1/gh151.jsp?obj_id=18741